Różne rodzaje medytacji – co daje ich praktykowanie?
Meditatium, czyli z języka łacińskiego „zagłębiać się w myślach, rozważać” okazuje się skutecznym sposobem na ponowne zaprzyjaźnienie się z własnym wnętrzem, uspokojenie i zadbanie zarówno o swoje ciało, jak i umysł. Dlatego medytację można polecić osobom w każdym wieku.
Istnieją bardzo różne rodzaje medytacji. W jednych umysł pozostaje skupiony na mantrze, w innych na oddechu lub bezruchu. W zależności od zastosowanej techniki medytacyjnej można też osiągnąć inne cele. Medytacja prowadzi do szukania odpowiedzi na fundamentalne pytania dotyczące egzystencji, pobudza kreatywność i pewność siebie, kreuje wzorce myślowe, obniża poziom stresu albo prowadzi do swoistego oświecenia.
Bez względu na to, jaki rodzaj medytacji się wybierze, to można zauważyć pewne wspólne elementy. Największe efekty osiąga się, kiedy osoba medytująca wybiera dość spokojne miejsce na praktykę, aby pojawiało się jak najmniej elementów rozpraszających. Bez wątpienia w wyciszeniu pomaga wygodna pozycja. Nie trzeba męczyć się z kwiatem lotosu, jeżeli ciało nie jest do tej pozycji odpowiednio przygotowane. Stosując medytację, której nauczam -medytacje wedyjsą, należy siedzieć, choć niektóre techniki medytacyjne pozwalają nawet na medytowanie w ruchu.
Konieczne jest natomiast skierowanie uwagi – na technice jaką poznało się na kursie medytacji. Warto przy tym zachować otwartą postawę i mieć świadomość tego, że rozproszenia mogą się pojawiać. Szczególnie osoby początkujące mają z tym problemy. Jednak nie należy wtedy wpadać w panikę, ale pozwolić im na spokojnie ponownie odpłynąć.
Oczy powinny być zamkniete, aby bodźce wzrokowe nie zakłócały spokoju.
Na co medytacja pomaga? Jakie korzyści daje medytacja?
To, że medytacja działa potwierdzają tysiące badań naukowych, ale także indywidualne doświadczenie wielu ludzi, i to na przestrzeni wieków. Warto pamiętać, że jej korzenie sięgają czasów epoki antycznej, czego dowodzą wzmianki w tekstach wedyjskich z 1500 r. p.n.e. oraz malowidła na ścianach w dolinie Indusu z lat 5000 do 3500 p.n.e.
Liczne badania naukowe pokazały, że medytacja wpływa bardzo pozytywnie na organizm. Efekty medytacji widać nie tylko w sferze psychicznej i emocjonalnej, ale także fizycznej. Korzyści z medytacji mają charakter wielopłaszczyznowy.
Mimo że dla osób początkujących medytacja wydaje się trudną praktyką, to jednak warto w ten sposób budować pozytywną przestrzeń wokół siebie. Zalety medytacji są niepodważalne. A na co jeszcze pomaga medytacja, to poniżej.
Redukcja stresu i poprawa odporności psychicznej
Współczesny człowiek niemal codziennie staje do nierównej walki ze stresem. Liczne obowiązki i życie w pośpiechu dostarczają silnych emocji, a zarazem uwalniają hormon stresu, czyli kortyzol. Jego poziom systematycznie wzrasta, co powoduje pojawienie się niezwykle szkodliwych dla zdrowia cytokin. To właśnie te substancje chemiczne odpowiadają za stany zapalne, a stąd już blisko do groźnych schorzeń oraz problemów zdrowotnych.
U osób praktykujących medytację wzrasta poziom serotoniny, czyli hormonu szczęścia. To właśnie ten hormon wykazuje działanie antydepresyjne. Co więcej, serotonina pozytywnie wpływa na samopoczucie i zasypianie. Reguluje ponadto pracę kluczowych procesów związanych z funkcjonowaniem układu pokarmowego.
Ciało poddane medytacji lepiej sobie radzi na co dzień. Następuje blokada nadmiernego wydzielania hormonu stresu, co ma pozytywny wpływ na zdrowie. Pojawiają się pozytywne emocje, następuje poprawa jakości snu i nawet ogrom codziennych spraw przestaje przytłaczać. Innymi słowy, zniwelowanie stresu sprawia, że jakość życia jest lepsza. Prawidłowe ciśnienie krwi
Zmniejszenie poziomu hormonu stresu staje się kluczowe w kontekście kondycji psychofizycznej. Warto zatem przyjrzeć się temu, co daje medytacja dla poprawy stanu zdrowia, a tutaj badania naukowe wskazują na medytację jako ważny element drogi do osiągnięcia homeostazy organizmu.
To dzięki obniżeniu wydzielania kortyzolu, a tym samym redukcji stresu następuje obniżenie poziomu ciśnienia krwi. Jak wiadomo długo utrzymujące się nadciśnienie może skutkować poważnymi zakłóceniami w pracy układu sercowo-naczyniowego. Zawał, udary – to przecież jedne z najczęściej występujących jednostek chorobowych w chwili obecnej. Codzienne tysiące ludzi musi się mierzyć z poważnymi konsekwencjami nadciśnienia.
Medytacja prowadzona systematycznie nie tylko powoduje obniżenie ciśnienia krwi, ale także wyrównuje ciśnienie krwi, a tym samym obniża się ryzyko wystąpienia udaru mózgu i i ryzyko chorób serca, w tym zawału serca. Nie ma znaczenia, jaki rodzaj medytacji się wybiera – każdy powinien go dopasować do swoich indywidualnych preferencji. Natomiast wysoką skuteczność w obniżaniu ciśnienia krwi wykazuje medytacja transcendentalna.
Mniejsze stany zapalne i lepsze działanie układu odpornościowego
Należy podkreślić, że w niektórych sytuacjach stan zapalny ma pozytywny wpływ na organizm. Tak się dzieje, kiedy układ immunologiczny walczy z patogenami uszkadzającymi poszczególne komórki i tkanki. To mogą być alergeny, bakterie lub wirusy. Natomiast zagrożenie stwarza przewlekle utrzymujący się stan zapalny, ponieważ prowadzi do niebezpiecznych zmian strukturalnych, ściśle związanych z poważnymi chorobami cywilizacyjnymi, jak nowotwory, cukrzyca lub choroba Alzheimera.
Medytacja pomaga łagodzić negatywne skutki reakcji zapalnych, a zarazem zmniejszać ich poziom. Wpływa też na lepsze działanie układu odpornościowego. To nie wszystkie zalety medytacji. Warto dowiedzieć się zatem, na co jeszcze pomaga medytacja.
Wyciszenie wewnętrzne i oczyszczenie umysłu
Dzięki medytacji nie tylko następuje redukcja stresu, ale także zmniejszają się stany lękowe. Łatwiej osiągnąć wewnętrzny spokój. Medytacja pomaga w kontroli lęku związanego z wykonywaną pracą, ale również wynikającego z traumatycznych wydarzeń. W tym drugim przypadku ma to znaczenie w kontekście terapii dla osób cierpiących z powodu zespołu stresu pourazowego PTSD. Badania wykazały skuteczność medytacji w tym zakresie. Więcej na ten temat można przeczytać tutaj.
W medytacji, podobnie jak w praktyce jogi ważny jest spokojny oddech, ale nie chodzi o kontrole oddechu. Właśnie dzięki temu łatwo o spokój wewnętrzny. Wystarczy sobie uświadomić, w jaki sposób człowiek stara się zrelaksować – najczęściej poprzez głęboki wdech, spokojne jego zatrzymanie i równie spokojne wypuszczenie. Ten mechanizm wykorzystuje też medytacja w sposób świadomy.
Warto tylko pamiętać, że trwałe efekty wyciszenia daje wyłącznie regularna medytacja.
Zwiększenie koncentracji i lepsza pamięć
Naukowcy zaobserwowali też zbawienny wpływ medytacji na koncentrację. Medytacja pomaga w koncentracji, wzmacnia też umiejętność skupienia, o ile tylko jest to systematyczna praktyka.
Efektów medytacji w tym zakresie należy się spodziewać już po kilku tygodniach. Tyle wystarczy, aby doszło do zwiększenia nagromadzenia substancji szarej w mózgu w rejonach odpowiadających za zdolność zapamiętywania, naukę, emocje oraz samoświadomość.
Regularnie praktykowana medytacja poprawia zatem pozom koncentracji, skupienia, czujności umysłu i siłę uwagi na konkretnym zadaniu. Co ważne szczególnie dla osób początkujących lub będących w ciągłym niedoczasie – na sesję medytacji nie trzeba poświęcać wielu godzin, ale wystarczy kilka-kilkanaście minut medytacji w ciągu dnia.
Pomoc w bezsenności
Problemy ze snem są oczywiście pochodną stresowego stylu życia. Trudno wyciszyć swój umysł przed snem, jeżeli w głowie jest istna gonitwa myśli i zamartwianie się, co przyniesie kolejny dzień. Stara technika liczenia baranów ma swoje uzasadnienie, ponieważ można ją uznać za swoistą praktykę medytacji i pomoc w bezsenności.
Jednak o spokojny sen najlepiej zadbać już w ciągu dnia. Ludzie, którzy medytują nie tylko łatwiej i szybciej zasypiają, ale także nie budzą się w środku nocy i śpią wymaganą liczbę godzin. To sprawia, że jakość snu jest zdecydowanie większa, więc dzięki medytacji sen okazuje się znacznie efektywniejszy. Sporo osób medytuje zatem, aby lepiej spać.
Jeszcze jedna istotna uwaga – nie należy mylić stanu snu ze stanem medytacji. To są dwa odrębne stany. Dlatego też nie zaleca się medytacji w pozycji leżącej, ponieważ szybko mogłyby przejść z medytacji do snu.
Większa odporność na chroniczny ból
Korzyści płynące z medytacji widać również w kwestii odczuwania bólu. Badania naukowe przeprowadzone wśród 3500 ochotników wykazały dużą skuteczność medytacji w walce z przewlekłym bólem. Jej praktykowanie daje większą kontrolę nad bólem – osoba medytująca lepiej sobie z nim radzi, a nawet doświadcza zmniejszonego odczucia bólu w stosunku do osoby niemedytującej.
Oczywiście trudno osiągnąć tak zaawansowany poziom jak mnisi, którzy niemal nie doznają doświadczenia bólu. Jednak warto chociaż spróbować zmniejszyć swój poziom odczuwanej bolesności. Z pewnością medytacja to dobry sposób na bolesny zespół napięcia przedmiesiączkowego. Regularna praktyka pozwala też kobietom lżej przeżyć poród.
Medytacja okazuje się również optymalnym rozwiązaniem dla ludzi cierpiących z powodu silnych migren. Dolegliwości bólowe w tym przypadku występują zdecydowanie rzadziej, a poza tym w mniejszym nasileniu. Dlatego zamiast aplikowania sobie kolejnych dawek środków przeciwbólowych warto przynajmniej spróbować medytacji.
Korzyści z medytacji jest oczywiście jest więcej, o czym w dalszej części artykułu.
Więcej witalności
Medytacja praktykowana systematycznie pomaga również odzyskać energię. I od razu należy zaznaczyć, że pozytywny wpływ medytacji widać także w przypadku osób przemęczonych fizycznie, a nie tylko psychicznie.
Nie ma w tym nic dziwnego, ponieważ stan medytacyjny pozwala osiągnąć głęboką regenerację zarówno ciała, jak i umysłu. Co więcej, wystarczy jedynie 30-minutowa praktyka medytacyjna, aby osiągnąć poziom wypoczynku jak po 3 godzinach snu i poczuć, jak realnie medytacja działa.
Należy podkreślić, że medytacja powoduje zwiększenie stężenia dopaminy, czyli ważnego neuroprzekaźnika z grupy katecholamin. Odpowiedni poziom dopaminy nie tylko niweluje stany lękowe, ale przede wszystkim:
- pobudza do działania,
- przeciwdziała apatii,
- nie dopuszcza do pojawienia się przewlekłego zmęczenia,
- wzmacnia chęć do życia.
Warto zatem polecić medytację również na zwiększenie witalności życiowej.
Regulacja funkcjonowania układu trawiennego
Pozytywnych efektów medytacji można się też spodziewać nie tylko dla zdrowia psychicznego. Okazuje się, że medytacja powoduje przyspieszenie metabolizmu. Skąd taka zależność? Współczesna medytacja sprawia, że następuje modyfikacja siły działania genu odpowiadającego za metabolizm oraz wydzielanie insuliny.
Dlatego za cel medytacji można też obrać lepsze działanie układu trawienia, tym bardziej że następuje też zmniejszenie poziomu zakwaszenia organizmu. To niweluje ryzyko pojawienia się niebezpiecznych stanów zapalnych.
Łagodzenie objawów menopauzy
Była już mowa o tym, jakie korzyści z medytacji mają kobiety cierpiące z powodu bolesnych miesiączek. A na co jeszcze pomaga medytacja kobietom? Okazuje się, że medytacja przynosi również ulgę paniom w okresie menopauzalnym.
Przekwitanie jest oczywiście zupełnie naturalnym procesem, jaki zachodzi w organizmie kobiety. Jednak wprowadza sporo zamieszania, ponieważ ciało jest narażone na istną burzę hormonalną. Ma to wpływ zarówno na fizyczne samopoczucie, jak i psychikę.
Objawy menopauzy niekoniecznie muszą być szczególnie uciążliwe. Natomiast wiele kobiet uskarża się na niezbyt dobre samopoczucie, a myśli zaczynają krążyć wokół przemijania i starości. Czasami nawet zdrowie przestaje dopisywać. W tym przypadku chodzi zwłaszcza o kwestie związane z układem krążeniowym, ale też umysłem.
Rozchwianie hormonalne obniża koncentrację. Bywa nawet, że oddech staje się nieregularny, pojawia się kołatanie serca i gwałtowne uderzenia gorąca, kłopoty ze snem, a także z układem kostnym. Pod wpływem emocji i w związku ze stresem dochodzi niekiedy do rozwoju depresji.
W takiej sytuacji korzyści z medytacji są nieocenione, ponieważ większość z tych problemów można wyciszyć. Bywa i tak, że dzięki medytacji kobieta przestaje niemal całkowicie odczuwać negatywne skutki menopauzy.
Na pewno następuje zdecydowana poprawa nastroju, ale także poprawa życia seksualnego. Siadanie z wyprostowanym kręgosłupem wzmacnia też kości, a spokojny oddech zapobiega kołataniu serca i przywraca spokojny wypoczynek nocny. Wiele kobiet w okresie menopauzalnym jest zainteresowanych medytacją, aby wyciszyć negatywne myśli i po prostu uspokoić swój umysł.
Zmiana częstotliwości fal mózgowych, czyli lepsza aktywność mózgu
Mózg człowieka to miliardy neuronów. Wszystkie zachowania, emocje i myśli zależą od odpowiedniej komunikacji między tymi neuronami, która jest możliwa dzięki falom mózgowym.
Ciekawe jest zatem, że fale delta, które stanowią ponad połowę rejestrowanej aktywności umysłu i występują w trakcie głębokiego snu zostały również zaobserwowane podczas medytacji transcendentalnej. Warto przy tym podkreślić, że na tym poziomie wszelkie otrzymywane informacje okazują się niedostępne na poziomie pełnej świadomości. To niewątpliwie odmienny stan świadomości.
Co więcej, medytacja wpływa też na częstotliwość fal mózgowych niska alfa. To o tyle ważne, że częstotliwość tej fali spada wraz z wiekiem, więc i umysł gorzej pracuje. Warto zatem polecić medytację ludziom starszym, aby zachować wysoki poziom sprawności poznawczej. Jednocześnie fale niska alfa pomagają utrzymać bystrość myśli oraz relaks i spokój wewnętrzny.
Wsparcie w depresji
Medytacja pomaga zmniejszyć objawy depresji. Dlatego często jest wykorzystywana jako technika wspierająca proces leczniczy. Należy przy tym podkreślić, żeby zachować ostrożność z medytacją w najcięższych stanach depresyjnych, kiedy pojawiają się myśli samobójcze.
W takiej sytuacji trudno zapanować samodzielnie nad umysłem, a do mózgu widać dopływ bodźców zarówno pozytywnych, jak i negatywnych. Medytacja też może wtedy pomóc, ale najlepiej pod okiem fachowca, który na bieżąco monitoruje stan pacjenta.
Medytacja dobra dla mózgu i ciała
Jak widać medytację można polecić osobom w każdym wieku. To niezwykle korzystny sposób na utrzymanie organizmu w dobrej kondycji psychofizycznej nawet w okresie starości. Medytacja pozwala cieszyć zdrowiem i życiem.